De kersttradities in Italië laten zien hoe diep cultuur en geloof verweven zijn met het dagelijks leven. Wanneer december aanbreekt, verandert Italië in een land vol licht, geur en traditie. Terwijl elders in Europa de kerstperiode vaak draait om cadeaus en drukte, blijft de Italiaanse kerst diep geworteld in familie, geloof en folklore.
Hier vind je een bijzondere mix van oude gebruiken, religieuze vieringen en lokale rituelen die samen de magie van Kerst in Italië vormen. Van de eerste lichtjes op 8 december tot de komst van La Befana op 6 januari; elke regio heeft zijn eigen manier om kerst te vieren.
De feestdagen beginnen officieel op 8 december, tijdens het feest van de Onbevlekte Ontvangenis. Deze dag markeert het moment waarop in vrijwel elk Italiaans dorp en stad de lichtjes aangaan en de eerste kerstmarkten openen.
In steden als Rome, Florence en Milaan verrijzen enorme kerstbomen — bijvoorbeeld op het Colosseumplein of bij de Piazza del Duomo. Vanaf dit moment ademt het hele land kerstsfeer. In de acht dagen voor Kerstmis, de zogeheten Novena, trekken traditionele muzikanten – de zampognari – door de straten. Deze herders uit de bergen spelen op hun doedelzak vrolijke kerstliederen, vooral in regio’s als Abruzzo, Basilicata, Campanië en Sicilië.
Deze eeuwenoude Italiaanse kerstgebruiken brengen dorpen tot leven en vormen een belangrijk deel van de culturele identiteit van Italië.
Een van de meest geliefde kersttradities van Italië is de presepe, de kerststal. In kerken, op pleinen en in huiskamers wordt het kerstverhaal tot leven gebracht met beeldjes die vaak met de hand zijn gemaakt.
De hoofdstad van deze traditie is zonder twijfel Napels. De kerststallen in Napels zijn wereldberoemd dankzij de ambachtslieden van Via San Gregorio Armeno, die het hele jaar werken aan miniatuurfiguren, dieren en complete dorpstaferelen. Sommige kerststallen zijn klassiek en religieus, andere humoristisch met moderne figuren.
Elke regio voegt zijn eigen accenten toe: in het noorden worden stallen versierd met sneeuwlandschappen, terwijl in het zuiden levendige scènes met lokale personages de hoofdrol spelen. Tip: bezoek Napels in december en bewonder de kerststallen van San Gregorio Armeno — een ervaring vol ambacht en traditie.
In het noorden van Italië beginnen de kersttradities in Italië met de viering van Santa Lucia op 13 december. Santa Lucia in Italië symboliseert licht, hoop en gulheid. Vooral in steden als Verona en Bergamo worden markten gehouden en kinderen ontvangen geschenken van Santa Lucia.
De ochtend begint vaak vroeg: kinderen staan op om cadeaus te vinden die “het licht van Santa Lucia” heeft gebracht. Deze traditie benadrukt de warmte en saamhorigheid die zo typerend zijn voor Italiaanse kerstgebruiken.
De oorsprong ligt in de verering van Lucia van Syracuse, een martelares uit Sicilië, wiens naam ‘licht’ betekent.
Omdat 13 december ooit de kortste dag van het jaar was volgens de oude Juliaanse kalender, werd Santa Lucia het symbool van het terugkerende licht. Daarom staat ze vandaag nog steeds centraal in rituelen rond licht, warmte en gemeenschap.
De kerstperiode eindigt niet op eerste kerstdag, maar pas op 6 januari, tijdens Driekoningen. Dan komt La Befana in Italië langs — een vriendelijke oude vrouw die op haar bezem snoepjes brengt voor brave kinderen en zwarte suikerkool voor de ondeugende.
Volgens de legende miste La Befana de komst van het kindje Jezus en blijft ze tot op vandaag cadeaus rondbrengen. Vooral in Rome en Bologna zijn de feesten rond La Befana groot. Pleinen worden gevuld met markten, muziek en verklede heksen die snoep uitdelen.
In Venetië vaart La Befana zelfs per boot over het Canal Grande — een magisch gezicht dat je niet snel vergeet.
Ook aan tafel leeft de traditie voort. Op kerstavond (La Vigilia) eet men traditioneel geen vlees, maar vis — vaak in meerdere gangen. Gerechten als baccalà (kabeljauw) en pasta alle vongole staan op het menu. Op eerste kerstdag volgt een uitgebreide lunch met familie. Typisch Italiaanse desserts zoals panettone, pandoro en torrone mogen niet ontbreken. Deze culinaire kersttradities in Italië zijn een symbool van samenzijn en genieten van regionale smaken.
Wil je meer weten over hoe Italianen deze feestdagen vieren, van kerstavond tot Driekoningen?
Lees dan ook: hoe Kerst in Italië wordt gevierd
Vraag een Italiaan wanneer zijn familie de kerstcadeaus opent, en je weet meteen uit welk deel van het land hij komt! Meestal worden de cadeaus uitgepakt op eerste kerstdag, ’s ochtends of na de lunch — vaak met het idee dat het kindje Jezus ze heeft gebracht (en niet Babbo Natale!).
In sommige dorpen in het noorden van Italië gelooft men dat Santa Lucia de cadeaus brengt, op 13 december, en die ochtend openen de kinderen hun geschenken.
Andere gezinnen wachten tot 6 januari, wanneer La Befana arriveert. Ongeacht wanneer de cadeaus worden geopend: het is traditie om ze alvast mooi ingepakt onder de kerstboom te leggen, samen met kaarsen en andere versieringen.
Na het kerstdiner is het gebruikelijk om naar de middernachtmis te gaan in de lokale kerk om Kerstmis te vieren. In Rome kun je zelfs naar de mis in het Vaticaan, met de paus zelf. Maar de kersttradities in Italië verschillen per regio: in het noorden, bijvoorbeeld in Cortina d’Ampezzo in de Dolomieten, dalen skiërs met brandende fakkels van de pistes af om middernacht — een spectaculair en betoverend gezicht om Kerstmis in te luiden.
Het seizoen start op 8 december, de dag van de Onbevlekte Ontvangenis.
Gerechten met vis op kerstavond, gevolgd door panettone, pandoro en torrone op eerste kerstdag.
La Befana is een vriendelijke heks die tijdens Driekoningen cadeaus brengt voor kinderen.
Ze zijn handgemaakt door ambachtslieden in Via San Gregorio Armeno en combineren kunst, religie en humor.
