Heb je weleens meegemaakt dat een heel land tegelijk vakantie lijkt te vieren? Op 15 augustus is het Ferragosto in Italië. Het is misschien wel de meest zomerse dag van het jaar. De steden lopen leeg, stranden en bergen vullen zich met families, vriendengroepen en picknickmanden vol lekkernijen. In dit artikel neem ik je mee in de oorsprong, de tradities, de leukste manieren om Ferragosto zelf te beleven én – heel belangrijk – de gerechten die absoluut niet mogen ontbreken.
Ferragosto is een officiële feestdag in Italië, altijd op 15 augustus. Oorspronkelijk was het een heidens oogstfeest, ingevoerd in 18 v.Chr. door keizer Augustus. Deze Feriae Augusti waren bedoeld als rustperiode na de intensieve oogstwerkzaamheden. Later, in de 5e eeuw, werd de datum gekoppeld aan het katholieke feest van Maria-Tenhemelopneming (Assunzione di Maria).
Tegenwoordig draait Ferragosto vooral om samen genieten van eten, zon en gezelligheid – precies zoals de Italianen dat het beste kunnen.
De wortels van Ferragosto gaan terug tot het Romeinse Rijk, toen keizer Augustus zijn volk een periode van rust en feest gunde na het zware werk op het land. Eeuwen later gaf de katholieke kerk er een religieuze dimensie aan door het te verbinden met Maria-Tenhemelopneming. In de 20e eeuw kreeg de feestdag er opnieuw een extra laag bij: de zogeheten Treni popolari, goedkope treintickets waarmee ook gezinnen met een kleine beurs een dagje naar zee of de bergen konden.
Zo groeide Ferragosto uit tot een dag waarop werkelijk iedereen, van noord tot zuid, even stilstaat bij de zomer. Of dat nu op een dorpsplein, aan een lang gedekte tafel of met de voeten in het zand is.
Ferragosto is hét hoogtepunt van de Italiaanse zomer. De stranden stromen vol, terwijl in bergdorpjes grote tafels worden klaargezet voor lange lunches. Op veel plekken worden dorpsfeesten – sagre – georganiseerd, compleet met muziek, dans en vuurwerk. Kinderen rennen over het strand met waterballonnen, jongeren spelen volleybal of duiken vanaf rotsen het water in, en families zitten urenlang te tafelen.
Als de zon ondergaat, maken veel Italianen zich op voor een kampvuur aan zee. Daar wordt gelachen, gezongen en soms tot diep in de nacht gedanst. Het is een dag die volledig in het teken staat van samenzijn en genieten.
Geen Ferragosto zonder eten – en veel ook. Vaak begint de dag met het voorbereiden van een uitgebreide pranzo di Ferragosto: gegrilde vis of vlees op de barbecue, koude pastasalades (pasta fredda) of rijstsalades (insalata di riso) vol groenten, tonijn en olijven. Natuurlijk ontbreken de klassiekers zoals caprese – mozzarella, tomaat en basilicum – niet.
En dan is er het fruit: watermeloen is de onbetwiste koning van Ferragosto. Hij wordt in grote plakken geserveerd, ijskoud uit de koelbox. Het feest sluit vaak af met iets zoets, zoals een crostata met zomerfruit of romige gelato. Alles draait om delen, proeven en genieten zonder haast.
Ferragosto is in heel Italië te ervaren, maar sommige plekken geven de feestdag nét dat beetje extra. Aan de Amalfikust bijvoorbeeld, waar het feest eindigt met spectaculaire vuurwerken boven de zee. Op Sardinië brengen families de dag door op witte stranden, terwijl in Toscane de dorpspleinen worden omgetoverd tot openluchtrestaurants met lange rijen tafels. Rome is juist opvallend rustig, maar biedt bijzondere openluchtconcerten. En op Sicilië gaan religieuze processies naadloos over in muziek en dans tot in de vroege uurtjes.
Wie Ferragosto in Italië wil beleven, doet er goed aan vooruit te plannen. Veel winkels en restaurants sluiten op 15 augustus, dus reserveer ruim op tijd een tafel of regel een picknickmand bij een lokale trattoria. Houd ook rekening met drukte op de wegen richting kust en bergen – het lijkt soms alsof heel Italië onderweg is.
Wil je echt als een local meedoen? Ga dan naar een dorpsfeest, praat met de mensen, proef regionale gerechten en laat je verrassen door de ongedwongen sfeer.
